In een memo aan de gemeenteraad spreekt burgemeester Aptroot over de aanpak van overlastgevende jeugd. Het gaat om een groep van 45 jongeren die overlast veroorzaken in dire wijken Buytenwegh, Palenstein en Seghwaert.
Ook jeugd die opvalt wordt meegenomen in de aanpak. In totaal gaat de aanpak over ongeveer 100 personen. De burgemeester beschrijft in de memo de persoonsgerichte aanpak. Sinds de eerder beloofde aanpak zijn er al resultaten geboekt, zo meldt de burgemeester. Het aantal problematische jongeren is gedaald en er is een sterke daling waarneembaar van de woninginbraken in de wijken waar de aanpak aanslaat.
Over de huidige ontwikkelingen wordt er gesproken over een nieuwe groep jongeren sinds de zomer van 2018. Het grootste zorgpunt in de aanpak zijn de zorgmijdende jongeren, omdat deze niet vatbaar lijken voor de aangeboden hulp. Samenwerking en persoonsgerichte aanpak moet dat doorbreken.
De burgemeester benadrukt in de memo dat het om een relatief kleine aantallen jongeren gaat.
De gehele tekst van de memo is als volgt
Aanleiding
In 2014 is gestart met de aanpak van een overlastgevend jeugdnetwerk. Politieonderzoek wees uit dat niets doen zou leiden tot de doorontwikkeling van deze groep naar een criminele jeugdgroep. Door de driehoek zijn drie jeugdgroepen geprioriteerd (jeugdgroep Buytenwegh, jeugdgroep Palenstein en jeugdgroep Seghwaert). In zomer 2018 is door de driehoek een vierde jeugdgroep geprioriteerd naar aanleiding van incidenten die ook de media hebben gehaald. Eind 2017 bent u middels een memo geïnformeerd over de resultaten die tot dat moment met de aanpak zijn behaald. In deze memo wordt u verder geïnformeerd over de voortgang.
Aanpak problematische jeugd Op (de jongeren binnen) voornoemde geprioriteerde groepen wordt ingezet met zowel een groepsgerichte als een persoonsgerichte aanpak. In de groepsgerichte aanpak ligt de focus op de risicovolle groepsprocessen, de omgeving van de groep en waar van toepassing ook de locatie waar deze jongeren zich ophouden. De persoonsgerichte aanpak is er op gericht om (samen met alle relevante partners) de problematiek en de risico’s van het gedrag van een jongere in kaart te brengen en op basis van die gezamenlijke analyse tot een integraal plan te komen. Naast samenwerking met de politie en het Openbaar Ministerie (OM) is de samenwerking met onder andere (jeugd)reclassering , de woningcorporaties, het onderwijs, andere teams binnen de gemeente (WZI, Samenleving, Jeugd), het jongerenwerk en Veilig Thuis Haaglanden essentieel.
Het aantal jongeren uit geprioriteerde jeugdgroepen waarop momenteel wordt ingezet bedraagt circa 45 jongeren. Daarnaast worden er circa 50 personen aangepakt en gemonitord die niet direct te linken zijn aan één van de jeugdgroepen maar wel in verband worden gebracht met overlast en/of criminaliteit binnen Zoetermeer. Er wordt hierin nauw samengewerkt met de wijkregisseurs, de wijkagenten en de wijkhandhavers. Jeugd die opvalt in een wijk wordt besproken en er wordt afgestemd of er extra inzet op nodig is. Het gaat dus in totaal momenteel om ca 100 personen.
In het eerder genoemde memo van 1 november 2017 is aangegeven dat het aantal woninginbraken en geweldsmisdrijven in Zoetermeer sinds de start van de persoonsgerichte aanpak van problematische jeugd(groepen) sterk is gedaald. Een dalende trend die zich blijft voortzetten. Met name in de wijken waar de aangepakte problematische jeugdgroepen zich ophouden (of hielden) is er sprake van een sterke daling van het aantal woninginbraken waarneembaar (zie tabel).
Woninginbraken per wijk (bron: hoeveiligismijnwijk.nl)
Wijk (jaar start aanpak jeugdgroep) Totaal aantal woninginbraken (jaar voorafgaand start aanpak) Totaal aantal woninginbraken 2017 Saldo
- Palenstein (gestart in 2015) 35 woninginbraken (2014) 6 woninginbraken in 2017 dat is een afname van 83%
- Buytenwegh (gestart in 2014) 93 woninginbraken (2013) 21 woninginbraken in 2017 dat is een afname van 76%
- Seghwaert (gestart in 2015) 57 woninginbraken (2014) 16 woninginbraken in 2017 dat is een afname van 72%
- Zoetermeer (stadsbreed, gestart in 2014) 763 woninginbraken (2013) 247 woninginbraken in 2017 dat is een afname van 68%
De samenwerking tussen de partners binnen de persoonsgerichte aanpak heeft zich in de afgelopen periode verder versterkt. Dankzij de structurele aanwezigheid van het OM in het lokale groepsoverleg is de informatiepositie verder verbeterd en kan sneller worden doorgepakt, waardoor kan worden voorkomen dat jongeren afglijden naar criminaliteit of dat er een nieuwe jeugdgroep ontstaat. De lijnen zijn kort.
Ontwikkelingen
In 2016 gaven bewoners, politie, jongerenwerk, onderwijs- en andere wijkpartners aan zich zorgen te maken over gedrag van jonge jeugd van Oosterheem (8-12 jaar). Door de wijkregisseur zijn er enkele bijeenkomsten georganiseerd met wijkpartners om elkaar goed te leren kennen en de lijntjes kort te maken. Ook is er ingezet op preventieve programma’s van Buurtwerk. De politie geeft op de basisscholen in Zoetermeer een les over groepsgedrag en criminaliteit. Schoolmaatschappelijk werk heeft een belangrijke positie in het doorverwijzen naar zorg. Scholen geven aan dat ze het prettig vinden dat ze nu weten welke mogelijkheden er in de wijk zijn om hun leerlingen en ouders naar te verwijzen. De integrale manier van werken wordt gemonitord door de wijkpartners, die met elkaar in een wijksignaleringsoverleg jeugd op de wijkpost bespreken hoe elkaar goed te vinden, waar er problemen zijn, of er een gebrek in aanbod is etc. In het overleg wordt geen casuïstiek besproken, maar juist ingezet op de onderlinge samenwerking.
In 2017 heeft de aanpak, gelet op het eerder opvangen van de signalen, de beweging gemaakt naar het zogenaamd “eerder ingrijpen”. Tijdig ingrijpen/interveniëren houdt in dat vanuit de aanpak bij (vroege) signalen van problematisch (groeps)gedrag er voor gekozen kan worden om laagdrempelige interventies te starten. Bijvoorbeeld door het onmiddellijk inzetten van de netwerkregisseur voor een stopgesprek en het direct koppelen van de jongere aan een sporttraject of een jongerenwerker. Door de goede integrale samenwerking tussen politie, scholen, gemeente en buurtwerk komen signalen eerder bij de gemeente terecht. We zien dat we bij deze “eerder ingrijpen” groep of individu nog een wezenlijk verschil kunnen maken.
In 2018 heeft de politie op verzoek van de gemeente enkele keren een zogenaamde groepsscan gedraaid. Bijvoorbeeld: een groep jongeren tussen de 13 en 16 jaar vertoonde in een wijk en op school signaalgedrag. Door de volhardende inzet van de netwerkregisseur uit de aanpak problematische jeugdgroepen hebben we vroegtijdig geschakeld met school, de ouders, politie, stadsmarshall, jeugdreclassering, betrokken hulpverlening en de jongeren zelf. De probleemgebieden bleken voornamelijk te zijn: schoolgang, sociaal netwerk/verkeerde vrienden, vermoedens van onvoldoende ouderlijk gezag en softdrugsgebruik. De jongens hebben van de netwerkregisseur een sporttraject aangeboden gekregen en er zijn duidelijke afspraken over hun gedrag gemaakt. De meeste jongens zijn positief veranderd en blij met de kansen die ze krijgen. Meerdere ouders hebben aangegeven dat zij zich geholpen en gesteund voelen door het handelen vanuit de gemeente. Het lijkt erop dat het vroegtijdig interveniëren voorkomen heeft dat er een nieuwe jeugdgroep is ontstaan.
In zomer 2018 is er een vierde jeugdgroep geprioriteerd door de driehoek. Politie en OM trachtten degenen die direct en indirect betrokken zijn bij de incidenten in beeld te krijgen en aan te pakken. Bij de jongeren waarvan helder is dat zij deel uitmaken van deze groep en/of betrokken waren bij de incidenten is de integrale persoonsgerichte aanpak reeds opgestart. Wat hierbij opvalt is dat deze groep niet aan één specifiek gebied gebonden is, maar dat de leden uit deze groep in verschillende wijken wonen, verblijven en overlast en criminaliteit veroorzaken.
Structurele knelpunten
Binnen de aanpak lopen we soms tegen structurele knelpunten aan, zoals arbeidsbeperkte jongeren die niet naar werk worden toegeleid en zorgmijdende jongeren:
Aanpak ongemotiveerde jongeren: doel van deze pilot is om zorgmijdende jongeren op basis van een juiste benadering toch gemotiveerd te krijgen voor gedragsverandering. Belangrijke partijen hierin zijn de afdeling Samenleving, team WMO, GGZ De Jutters, Stichting Exodus en de netwerkregisseurs. Het kost veel tijd om in contact te komen met een zorgmijdende jongere, terwijl we wel zien dat deze strafbare feiten pleegt. Door intensieve aandacht en benadering lukt het na lang aandringen om met een jongere in contact te komen en hulp te bieden. De werkwijze wordt als positief ervaren door de jongeren en de partners. De gemeente Zoetermeer neemt momenteel deel aan het Innovatie Project Toeleiding Arbeid (IPTA). IPTA is een samenwerking van het Ministerie van Veiligheid en Justitie met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en gemeenten. Het doel is om samen te gaan werken om risicojeugd die steeds verder dreigt af te glijden, op school en aan het werk te krijgen (en te houden). De doelgroep bestaat uit risicojeugd die zich dreigt te ontwikkelen tot toekomstige stelselmatige daders van High Impact Crimes (zoals een straatroof, woninginbraak of roofoverval). Het voorkomen van vroegtijdig schooluitval en het hebben van duurzaam werk zijn belangrijke pijlers in de preventie.
Een succesvolle samenwerking tussen partijen in de zorg- en veiligheidsketen vraagt om continu onderhoud. De rol van de netwerkregisseurs is hierbij essentieel. Voorheen nam de stadsmarshall veel werk op zich, dit wordt nu gedaan door de wijkregisseurs en de wijkpartners, samen met de netwerkregisseurs. Zij zorgen voor de verbinding tussen partijen op zowel gemeentelijk niveau als tussen/met niet gemeentelijke partijen.
Recente ontwikkelingen Er zijn recente ontwikkelingen in de stad waarbij jongeren betrokken zijn: In Palenstein is een raadslid lastig gevallen, er was een schietincident op de openbare weg, momenteel zijn er Zoetermeerse jongeren in hechtenis voor gebeurtenissen in Delft en er zijn signalen over onrustige ontwikkelingen in de stad. De aanpak zetten we onverminderd door. We onderzoeken nu of er extra aanpassing van de veiligheidsaanpak nodig is en/of extra inzet. Daarbij moeten wij ermee rekening houden dat het een nieuwe ontwikkeling is dat de nieuwe groep zich niet beperkt tot één locatie/wijk.
Tot slot willen wij opmerken dat er zorgen zijn maar dat het om relatief kleine aantallen jongeren gaat. Daarbij moet onze inzet en het te behalen resultaat zijn dat wij het beheersbaar houden en voorkomen dat het probleem toeneemt. Integendeel, alles is er op gericht overlast of erger te voorkomen en jongeren weer op het goede pad te krijgen en te houden.
