AI-gebruik van de gemeente Zoetermeer

Het afgelopen jaar maakte de gemeente Zoetermeer gebruik van AI-systeem MAAT om raadsinformatie beter vindbaar te maken en besluitvorming beter inzichtelijk te maken met bijvoorbeeld de ingebouwde tijdlijnfunctionaliteit. Onlangs heeft de gemeente het vertrouwen uitgesproken en besloten de samenwerking met AethiQs (het bedrijf achter MAAT) te verlengen. Daarmee blijft MAAT voor inwoners, raadsleden en griffie openbaar beschikbaar tot en met de nieuwe verkiezingen en de zomer van 2026. In totaal draait MAAT momenteel bij 10 gemeenten op het raadsinformatiesysteem.

Waarom AI in de gemeenteraad?

Begin 2024 toonde een onderzoek van NOS-Nieuwsuur aan dat in bijna de helft van de Nederlandse gemeenteraden raadsinformatie ‘moeilijk vindbaar of onvolledig’ is. Dat nieuws legde de vinger op dezelfde zere plek die Zoetermeer nu met MAAT oplost: een goed functionerende informatievoorziening is cruciaal voor raadsleden om hun wettelijke taken van vertegenwoordigen, kaderstelling en controle goed uit te voeren. 

Traditionele methoden schieten tekort

Ondanks jarenlange verbeterinitiatieven blijft het vindbaarheidsprobleem hardnekkig. Dit komt doordat aangedragen traditionelere oplossingen –verbeteringen van klassieke keyword-based zoekmachines en/of domeinspecifieke aanpakken – onvoldoende aansluiten bij waar gebruikers problemen ervaren. 

Bij dergelijke oplossingen moet je namelijk nog steeds een ‘ervaren gebruiker zijn’, ‘de precieze formulering weten van waar je naar op zoek bent’ en ‘urenlang vergaderingen terugkijken op zoek naar waar iets besproken is’. Met als gevolg dat raadsleden en inwoners zich een spoorzoeker voelen in de digitale raadsinformatie.

Hoe werkt de verbeterde zoekfunctionaliteit met MAAT

De AI in MAAT heeft als zoekfunctionaliteit ten opzichte van het raadsinformatiesysteem iBabs een aantal voordelen. Zo is het toleranter voor spel- en typfouten, vindt het ook aanverwante termen en/of synoniemen en zoekt het op paragraafniveau nauwkeurig in raadsstukken. Dankzij de ‘semantische kunstmatige intelligentie’ begrijpt MAAT bijvoorbeeld varianten op zoektermen als ‘jeugdzorg’ <-> ‘jeugd-zorg’ <-> ‘jeugd zorg’, en enkelvoudige en meervoudige formuleringen als ‘Burgerinitiatief meidenavond’ <-> ‘Burgerinitiatief meidenavonden’.

In de oude situatie moest een gebruiker exact weten hoe een term letterlijk in de titel van een document of agendapunt voorkwam; een kleine spelfout of afkorting betekent daarmee al het missen van relevante resultaten. Met MAAT verschuift de manier van zoeken daarmee van zoeken op ‘exacte match’ naar zoeken op ‘betekenis-match’.

Uitgebreid zoeken in vergaderingen

Een tweede aanvulling is de uitbreiding van het zoeken in vergaderingen. Bij een nieuwe raadsvergadering[1] wordt namelijk automatisch een letterlijk verslag van wat besproken is gemaakt met AI. Dit dient vervolgens als basis om direct terug te kunnen vinden, op de seconde nauwkeurig, wanneer iets besproken is in de vergadering, en het fragment kan met één klik bekeken worden. 

Stel: een inwoner wil weten wanneer voor het laatst is gesproken over de visie op hun gemeente genaamd ‘Zoetermeer 2040’. Hij typt de termen in MAAT, klikt op de raadsvergadering van 17 maart 2025 en springt direct naar 00:31:49 in de video waar een raadslid de visie noemt. Eén klik, direct terugluisteren – zonder door uren beeldmateriaal te scrollen.

Meer context middels de automatische chronologische tijdlijn

Tot slot zorgt een automatische chronologische tijdlijnweergave voor een andere kijk op de resultaten. In één oogopslag is namelijk veel context beschikbaar en worden verschillende documenten, agendapunten en transcripten gekoppeld aan de relevante vergadering. Dit geeft als het ware een kijk op het doorlopen proces en hoe opvolging is gegeven aan stappen uit het verleden. Een handige tool voor raadsleden om hun controlerende taak sneller en eenvoudiger uit te voeren.